Yatırım Fonları Nedir?

Yatırım, eldeki tasarrufların ya da kaynakların gelecekte kazanç elde etmek veya değer kazanmak için kullanılmasına denir. Bireyler ya da tüzel kişiler yatırım yapabilir. Çeşitli varlıklara yatırım yapılarak, paranın zaman içerisinde değer kazanmasını sağlamak, eldeki birikimleri ekonomik sıkıntılara karşı koruma altına alma amacı güdülür.

Yatırım fonları, yatırımcılardan toplanan paralar karşılığında hisse senetleri, tahviller, kıymetli madenler, katılım esasına dayalı kira sertifikaları, ortaklık payları, mevduat/katılma payları gibi sermaye piyasası araçlarından oluşan portföyleri yöneten malvarlığı olarak adlandırılır. Profesyonel portföy yöneticileri tarafından kontrol edilen yatırım fonları, kazançlarını müşterilerin katılma paylarına göre dağıtır.

Bütün fon katılma payları doğrudan hedef fonun kendi kurumundan veya bankalar, portföy yönetim şirketleri, yatırım kuruluşları gibi aracı kurumlar aracılığıyla alınıp satılabilir. TEFAS (Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu)’da işlem gören bütün fonlar incelenebilmektedir.

Yatırım fonları, profesyoneller tarafından çeşitli analiz teknikleri kullanılarak belirlenen güçlü stratejiler doğrultusunda yönetilir. Yöneticiler, fonlarda çeşitli yatırım araçlarına yatırım yaparak portföyleri çeşitlendirirler ve yatırımcılarına da düşük risk fırsatı sunar. Yatırım fonları likiditesi en yüksek finansal enstrümanlar arasında yer aldığından dolayı valörlü çalışmaktadır yani, satış tarihinden bir iki iş günü sonrası paralar yatırım hesabına geçer. Ayrıca, günlük tek fiyattan işlem görmesi nedeniyle gün içerisinde volatilite olmadığı için piyasalarda oluşan dalgalanmalardan etkilenmez bu yüzden günlük alım satım fırsatları yatırım fonları üzerinden değerlendirilememektedir.

Yatırım fonlarında, fon içerisinden kesinti yoluyla alınan fon yönetim ücreti bulunmaktadır. Bu ücretler fon fiyatlarına yansıtıldığından yatırımcılar ek komisyon ücretleri ödememektedirler. Yönetim ücretleri yatırım ücretlerine göre değişkenlik gösterirken bu ücretler yıllık bu ücret %0,25 ila %3,00 arasında değişir. Fonlarda alım satım kazançlarına göre bireysel yatırımcılar için %10 stopaj uygulanır. Ancak bu oran tüzel kişilerde %0 olarak uygulanmakla birlikte; devlet, fon yatırımlarını teşvik etmek için, unvanında ‘’TL’’ ibaresi geçen fonları kurumlar vergisinden muaf tutmaktadır.

Yatırımcılar kendi risk iştahlarını göz önünde bulundurarak, aracı kurumların araştırma departmanları tarafından hazırlanan raporların takibi doğrultusunda kendilerine uygun fonların tespitini gerçekleştirebilirler.

Yatırımcılar ve kurumlar tarafından en çok tercih edilen fonlar sırasıyla:

· Serbest Şemsiye Fonları:

Genellikle serbest fon veya hedge fon stratejileri izleyen, daha geniş yatırım araçlarına erişim sağlayan, katılma payları sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulmuş olan fonları kapsayan şemsiye fonlardır. Piyasa fırsatlarından yararlanmak isteyen ve yüksek risk toleransı olan yatırımcılar tarafından tercih edilir.

· Hisse Senedi Şemsiye Fonları:

Yatırımcılara geniş bir hisse senedi portföyü sunarak farklı sektörlerden ve piyasalardan şirket hisselerine yatırım yapan, fon toplam değerinin en az yüzde 80’i devamlı olarak yerli ve yabancı ihraççıların paylarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fonlardır. Büyüme hedefi olan uzun vade yatırımcıları ve yüksek risk toleransına sahip yatırımcılar tarafından tercih edilir.

· Değişken Şemsiye Fonlar:

Bu fonlar piyasa koşullarına bağlı olarak yatırım araçları arasında geçiş yapabilen ve portföydeki varlık dağılımı sabit olmayan esnek fonlardır. Piyasa dinamiklerine göre finansal araçlar arasında değişiklik yapabilirler. Piyasa fırsatlarından yararlanma amaçlı, aktif yönetim ve esnek yatırım stratejisi tercih edenler yatırım yaparlar.

· Fon Sepeti Şemsiye Fonları:

Belirli bir stratejiye veya varlık sınıfına bağlı kalmadan, yatırımcılara geniş bir yelpaze sunan, diğer fonların ve borsa yatırım fonlarının katılma paylarından oluşan fonlardır. Profesyoneller tarafından yönetilir ve çeşitliliğe sahip kolaylık sağladığı için tercih edilir.

· Katılım Şemsiye Fonları:

Faize dayalı olmayan, katılım bankacılığı prensiplerine uygun olan finansal ürün ve araçlara dayanır. Hisse senetleri kira sertifikaları, faizsiz finansal enstrümanlara yatırım yapılan araçlardır. Faizsiz yatırım yapmak isteyenler ve çeşitlendirilmiş portföye sahip olmak isteyen yatırımcılar daha çok tercih etmektedir.

· Borçlanma Araçları Şemsiye Fonları:

Yatırımcıların borçlanma araçlarına yatırım yapmasını sağlayan, fon toplam değerinin en az yüzde sekseni devamlı olarak yerli, yabancı, kamu ve özel sektör borçlanma araçlarına yatırım yapan fonlardır. Düşük risk, düzenli getiri, çeşitli portföy ve faiz oranı avantajlarından dolayı tercih edilir.

· Para Piyasası Şemsiye Fonları:

Vadesine 184 günden az kalmış kısa vadeli ve düşük riskli likiditesi yüksek para ve sermaye piyasası araçlarına yatırım yapan ve sepetinin günlük hesaplanan ağırlıklı ortalamasına göre vadesi en fazla 45 günü kapsayan şemsiye fonlardır. Likidite ihtiyacı olanlar, düşük risk arayanlar ve dalgalanmalardan kaçınmak için tercih edilir.

· Kıymetli Madenler Şemsiye Fonları:

Portföylerinde altın ve diğer kıymetli madenlere yatırım yapan farklı alt fonlardan oluşan yatırım araçlarıdır. Güvenli liman olarak kabul gördüğü için enflasyona karşı koruma ve portföy çeşitlendirmesi için yatırım yapılır.

· Karma Şemsiye Fonları:

Farklı varlık sınıflarına; hisse senetleri, tahviller, kıymetli madenler, döviz vb. yatırım yapan alt fonları bir araya getirir. Yatırımcılar bu fonlar sayesinde çok sayıda yatırım aracına tek fon ile yatırım yapma kolaylığına sahiptirler aynı zamanda portföy çeşitlendirmesi ile riski dağıtırlar ve orta düzeyde risk dengesi elde ederler.

Yatırımcılar çeşitli aracı kurumlar aracılığıyla hedeflerini analiz edebilir ve kendi yatırım taleplerine göre belirledikleri fonlara yatırım yapabilirler.